Als mens maak je makkelijk verhalen over jezelf, het leven en de wereld waarin je leeft. Je voegt dingen toe aan je bewustzijn en laat dingen weg. Dit voert weg van de direct gevoelde ervaring in het lichaam. Wat blijft zijn herinneringen en ideeën over de toekomst.

Nu bestaan er twee parallelle circuits voor stress en angst waar een mens mee te maken krijgt in het leven. Een van de denkende geest en een van het lichaam. Wat in het lichaam wordt gevoeld kan net zo goed een trigger voor stress zijn als wat er in de geest gebeurt.  Zowel de geest als het lichaam kunnen het beginpunt zijn voor stress en angst. Dus als iemand je vertelt dat alle stress en angst  voortkomt uit het denken dan is dit geen goede weergave van hoe het lichaam en de geest werkelijk functioneren.

Onlangs legde een vriendin, die chronisch pijn heeft, mij uit dat zij heeft geleerd onderscheid te maken tussen vuile pijn en schone pijn. De vuile pijn is wat ze er zelf aan toevoegt. De verhalen die ze zichzelf vertelt, de herinneringen en de denkbeeldige toekomst met pijn. Het is als het beademen van een schone ruit. Deze gaat beslaan en ontneemt je het helder zicht. Zij is het niet alleen die er voor zorgt dat de ruit beslaat. Aan de andere kant van de ruit zorgen anderen met hun verhalen over haar pijn daar ook voor. De druk die dit geeft kost veel energie en zorgt voor stilstand. De schone pijn is de pijn die overblijft als je het ontdoet van de verhalen. De pijn die elk moment wordt gevoeld in het lichaam. Lang heeft ze vast gehouden aan de vuile pijn. Maar door te mediteren is ze steeds beter in staat om midden in deze schone pijn plaats te nemen. Door minder vast te houden aan de verhalen en naar de pijn in haar lichaam toe te gaan is ze in staat om los te laten. Dit loslaten geeft ruimte om zich verder te ontwikkelen en keuzes te maken die dicht bij haarzelf liggen, waar ze zich goed bij voelt, ongeacht de consequenties die een keuze heeft.

Dit brengt mij bij mijn eigen verhaal. Al langere tijd ben ik mij ervan bewust dat het werk wat ik doe niet meer bij mij past, te veel van mij vraagt en ten koste gaat van mijn gezondheid en plezier. Een aantal jaar geleden heb ik al uitgerekend dat het financieel mogelijk is om vorig jaar september met pensioen te gaan. Maar de werkelijkheid is dat ik nog steeds aan het werk ben.

Ik vraag mij af waarom ik dit nu doe? Terwijl ik mezelf had voorgenomen om al in september alle tijd te hebben voor Rbijblijven. Voor mindfulness, meditatie en yoga. Waar mijn hart ligt, wat ik leuk vind en waar ik voel dat ik dagelijks groei en mijzelf blijf uitdagen en ontwikkelen.

De vriendin confronteert mij met het gevaar dat zolang ik bezig blijf met wat mijn werk van mij vraagt, mijn ontwikkeling stil staat. De verhalen die ik vertel over het nut en noodzaak ervan te vergelijken is met de vuile pijn. Hoe bevrijdend het kan zijn om de vuile pijn los te laten. Hoeveel energie- en groeipotentie dit heeft. Nu vraag ik mij af wat mij tegenhoudt om hoe ik nu bezig ben los te laten, ongeacht de consequenties die dit heeft?

Als ik een begin van een antwoord probeer te formuleren dan heeft het te maken met angst. Angst en vermijden is mij niet vreemd. Het liefst verblijf ik in mijn comfortzone. En mijn angst zone werpt een drempel op om in mijn leer- en groeizone terecht te komen. Een eigen keuze maken op basis van mijn werkelijke verlangens raken eerder aan mijn ondergang tegemoet gaan dan aan mijn groei en ontwikkeling. Deze angst en stress zit niet alleen verankerd  in de verhalen die ik mijzelf vertel in mijn hoofd, maar bevindt zich even goed in mijn lichaam.

Ik haal het het boek “ tegen de zon in kijken ” van Irvin D. Yalom uit mijn boekenkast en lees de achterflap: “ Hij laat zien hoe een droom, een verlies, een traumatische ervaring, een ziekte van een dierbare of gewoon de naderende ouderdom keerpunten kunnen zijn op weg naar een zinvoller leven. Tenminste, als wij er de inspiratie aan kunnen ontlenen om onze prioriteiten  te verleggen en meer risico’s te nemen voor een bevredigender en liefdevoller leven. Zo leren we oprechter te communiceren met mensen van wie we houden, te stoppen met dingen die we niet willen doen en de schoonheid van het leven bewuster te ervaren.”

Lezen dus en terug naar het lichaam en voelen zonder er iets van af te halen of bij te doen.

Als ik de vriendin bovenstaande laat lezen, schrijft ze: “Ik heb alleen even geaarzeld bij het woord ‘verhaal’ bij de vuile pijn. Dit omdat ik de vuile pijn ervaar als een reflex. En als ik terugblik is het niet meer als een enkele gedachte (een verhaal is uitgebreider): ‘oei pijn, zet je schrap’. Het effect = meer pijn. En dat is de pijn die ik met meditatie kan loslaten.”

Als ik er over nadenk dan denk ik dat ze gelijk heeft. Als ik in de actualiteit wordt geconfronteerd met iets wat mij herinnert aan mijn kwetsbaarheid, zoals het stoppen met werk,  dan kan dat een in het lichaam opgeslagen emoties van angst en stress triggeren. Deze lichamelijk gevoelde emoties krijgen echter geen kans om gevoeld te worden omdat het bewustzijn er direct een gedachte van maakt. In de zentraditie bestaat de uitdrukking: “ keer het licht om en schijn terug.” We zijn zo gewend om met ons gewaarzijn mee te gaan en er door meegevoerd te worden, dat we het niet eens in de gaten hebben. Keer het licht om en schijn terug betekent in dit geval voor mij terug naar de oorsprong. Naar het gewaarzijn van wat er in het lijf aanwezig is aan lichamelijke sensaties. Het lichaam als database van emoties van opgeslagen voor mij onprettige herinneringen. Hier met mildheid bij te blijven en niets te verwachten of te doen. Dit een begin kan zijn van mijn prioriteiten verleggen, meer risico’s te nemen en te stoppen met de dingen die ik niet meer wil doen.